Blog

Praten over kunst

Praten over kunst is een samenwerkingsproject van Bibliotheek Kennemerwaard en het Stedelijk Museum Alkmaar. Dit programma is bedoeld voor groepen mensen die moeite hebben met taal, zoals nieuwkomers en inburgeraars. Het gaat in het programma om taal en ontmoeting. Deelnemers worden uitgenodigd om met elkaar te praten en te fantaseren over schilderijen.

Ontwikkeling

Voor Bibliotheek Kennemerwaard begon het als een programma bij de ouderkamers van basisscholen in Overdie (Alkmaar), waarbij samen werd gepraat over schilderijen en kunst in verschillende culturen. De ouders hadden de wens ook eens bij een museum op bezoek te gaan.
Bij het Stedelijk Museum Alkmaar wilde men graag een programma ontwikkelen voor groepen  nieuwkomers en mensen voor wie Nederlands de tweede taal is.
Het contact tussen bibliotheek en museum leidde tot een eerste opzet van het programma Praten over kunst.
Het programma bestaat uit een bijeenkomst in de bibliotheek en een bijeenkomst in het museum. Deelnemers worden geprikkeld om met elkaar te praten over wat ze zien op de schilderijen. Hiervoor worden werkvormen uit Visible Thinking gebruikt, een al door het museum gebruikte laagdrempelige methode om naar kunst te kijken.

Eerste pilot

Deze opzet werd getest in een pilot bij de tentoonstelling van de Bergense School in het voorjaar van 2017. Er deden vijf groepen mee. Er volgden wat aanpassingen. De opzet bleek goed te werken: het programma sloeg aan. Zowel de deelnemers als de begeleiders van de groepen waren enthousiast. Het programma maakte gretigheid los bij de deelnemers: gretigheid om over de schilderijen te praten. Het stimuleerde hen om in duo's met elkaar te praten of iets te vertellen aan de hele groep. Eigenlijk zaten deelnemers meestal te popelen om aan het woord te komen.
Het programma maakte verhalen los: persoonlijke verhalen, waar de begeleiders uit de bibliotheek en het museum van onder de indruk waren en waar ze na afloop nog even samen over stonden na te praten en na te genieten.

Tweede pilot

Van oktober 2017 tot en met januari 2018 vond een tweede pilot plaats bij de tijdelijke tentoonstelling van Emanuel de Witte. Aan deze pilot deden negen groepen mee. En ook bij deze pilot: enthousiasme, bij alle partijen.
Deze pilot maakte duidelijk dat het programma bij diverse tentoonstellingen gebruikt kan worden. Verder bevestigde deze pilot dat het programma geschikt is voor groepen met verschillende taalniveaus en settings. Dat blijkt uit de diversiteit aan groepen die hebben deelgenomen: ouderkamer groepen (basisscholen), conversatiegroep NT2, discussiegroep NT2, groepen Staatsexamen, inburgeraars, nieuwkomers A1 niveau en een groep vrouwen vanuit de Turkse moskee.
In totaal hebben er veertien groepen deelgenomen met gemiddeld acht deelnemers.

Mooie verhalen

Er was veel belangstelling voor taferelen in schilderijen die lieten zien hoe het er vroeger uitzag in Nederland.
Sommige schilderijen in het museum riepen bij de deelnemers herinneringen op aan vroeger, bijvoorbeeld aan hun geboorteland. Onderstaand schilderij deed een deelneemster denken aan de vismarkt waar ze met haar vader iedere week naar toe ging:

Portret van Adriana van Heusden en haar dochter op de vismarkt in Amsterdam 1662/166

Een ander schilderij riep bijvoorbeeld herinneringen op aan het gebrek aan elektriciteit, koken op vuur, samen eten. Of gewoon: "Deze vrouw doet me aan mijn moeder denken!"

De schilderijen en de opdrachten daarbij prikkelden de fantasie van de deelnemers. Er kwamen grappige, verrassende en spannende verhalen te voorschijn.
Eén verhaal sprong eruit. Een deelnemer had een waar thriller scenario bedacht bij onderstaand schilderij.

Portret van een familie in een interieur 1678

De deelnemers wilden na het vertellen van hun eigen verhaal bij een schilderij graag weten wie het schilderij gemaakt heeft, wanneer het is gemaakt en wat de kunstenaar heeft willen schilderen. 

Er wordt nu bekeken of Praten over kunst structureel aangeboden kan worden.

Reacties van deelnemers

Nursen (Turkije): "Leuk om naar de schilderijen te kijken en jezelf vragen te stellen over het schilderij. Ook om je af te vragen welk verhaal er achter zit. Interessant om achteraf te horen wie het gemaakt heeft en wat het is. Je kunt dit ook met je kinderen doen!"
Hanna (Egypte): "Leuk om steeds dieper naar een schilderij te kijken."
Drifa (Marokko): "Interessant om te kijken naar hoe het vroeger was."

Charlotte